X. 2 Disputare cum Socrate licet, dubitare cum Carneade, cum Epicuro quiescere, hominis naturam cum Stoicis uincere, cum Cynicis excedere. Liber I: Liber II: Liber III: Liber IV: Liber V: Liber VI: Liber VII: Liber VIII: Liber IX The work concerns the rational use of spare time, whereby one can still actively aid humankind by engaging in wider questions about nature and the universe. ISSN 0791-9417. 3 Quodsi posset quem-admodum praeteritorum annorum cuiusque numerus proponi, sic futurorum, quomodo illi qui paucos uiderent superesse trepidarent, quomodo illis parcerent! The philosopher brings up many Stoic principles on the nature of time, namely that people waste much of it in meaningless pursuits. Quorum puerilis adhuc animos senectus opprimit, ad quam imparati inermesque perueniunt; nihil enim prouisum est: subito in illam necopinantes inciderunt, accedere eam cotidie non sentiebant. Seneca BOOK 1 1. Hi si uolent scire quam breuis ipsorum uita sit, cogitent ex quota parte sua sit. It is not that we have a short space of time, but that we waste much of it. Decrepiti senes paucorum annorum accessionem uotis mendicant: minores natu se ipsos esse fingunt; mendacio sibi blandiuntur et tam libenter se fallunt quam si una fata decipiant. Quot illa anus efferendis heredibus lassa? Quid fiet? - A.D. 65) Seneca was an important Latin writer for the Middle Ages, Renaissance, and beyond. In the Latin world, it was Seneca who was interested in this topic. 3 Hoc quoque pulcherrime ad exprobrandam infinitam cogitationem quod non optimam quamque aetatem sed diem dicit. Dum ille pontes nauibus iungit et uiribus imperi ludit, aderat ultimum malorum obsessis quoque, alimentorum egestas; exitio paene ac fame constitit et, quae famem sequitur, rerum omnium ruina furiosi et externi et infeliciter superbi regis imitatio. Quod in manu fortunae positum est disponis, quod in tua, dimittis. 4 Hoc quoque quaerentibus remittamus quis Romanis primus persuaserit nauem conscendere (Claudius is fuit, Caudex ob hoc ipsum appellatus quia plurium tabularum contextus caudex apud antiquos uocatur, unde publicae tabulae codices dicuntur et naues nunc quoque ex antiqua consuetudine quae commeatus per Tiberim subuehunt codicariae uocantur) ; 5 sane et hoc ad rem pertineat, quod Valerius Coruinus primus Messanam uicit et primus ex familia Valeriorum, urbis captae in se translato nomine, Messana appellatus est paulatimque uulgo permutante litteras Messala dictus: 6 num et hoc cuiquam curare permittes quod primus L. Sulla in circo leones solutos dedit, cum alioquin alligati darentur, ad conficiendos eos missis a rege Boccho iaculatoribus? Cupiunt interim ex illo fastigio suo, si tuto liceat, descendere; nam ut nihil extra lacessat aut quatiat, in se ipsa fortuna ruit. 3 Superuacuum est commemorare plures qui, cum aliis felicissimi uiderentur, ipsi in se uerum testimonium dixerunt perosi omnem actum annorum suorum; sed his querellis nec alios mutauerunt nec se ipsos: nam cum uerba eruperunt, affectus ad consuetudinem relabuntur. Seneca opera una significativa variazione: in vitam brevem esse, longam artem ricorre al chiasmi, che rende più evidente l'antitesi tra gli aggettivi (brevem/longam). Hän osoitti sen ystävälleen Pompeius Paulinukselle. Tanta in illis discordia affectuum est! 1. 3 Isti qui per officia discursant, qui se aliosque inquietant, cum bene insanierint, cum omnium limina cotidie perambulauerint nec ullas apertas fores praeterierint, cum per diuersissimas domos meritoriam salutationem circumtulerint, quotum quemque ex tam immensa et uariis cupiditatibus districta urbe poterunt uidere? Quo te extendis? Liber I: Liber II: Liber III: Liber IV: Liber V: Liber VI: Liber VII: Liber VIII: Liber IX 10.9.4 Num dubium est ergo, quin optima quaeque prima dies fugiat mortalibus miseris, id est occupatis? 9 Nam ut concedas omnia eos fide bona dicere, ut ad praestationem scribant, tamen cuius ista errores minuent? Depugnant? De brevitate vitae) on Seneca nuoremman kirjoittama filosofinen tutkielma, joka opettaa, että mikä tahansa elämän pituus on riittävä, jos elämä on eletty viisaasti.. Teos on eräs Senecan dialogeiksi kutsutuista tutkielmista. 8 Multarum quidem rerum obliuionem sentiunt, sed multarum et imitantur; quaedam uitia illos quasi felicitatis argumenta delectant; nimis humilis et contempti hominis uidetur scire quid facias: i nunc et mimos multa mentiri ad exprobrandam luxuriam puta. Itaque otium optabat, in huius spe et cogitatione labores eius residebant, hoc uotum erat eius qui uoti compotes facere poterat. De Brevitate Vitae. Me tamen cupido temporis optatissimi mihi prouexit, ut quoniam rerum laetitia moratur adhuc, praeciperem aliquid uoluptatis ex uerborum dulcedine." 2 In tria tempora uita diuiditur: quod fuit, quod est, quod futurum est. It was intended for his older brother Gallio, to whom Seneca also dedicated his dialogue entitled De Ira ("On Anger"). De cetero fors fortuna ut uolet ordinet: uita iam in tuto est. "Quid cunctaris? 3 Tu quidem orbis terrarum rationes administras tam abstinenter quam alienas, tam diligenter quam tuas, tam religiose quam publicas. 5 Securae et quietae mentis est in omnes uitae suae partes discurrere; occupatorum animi, uelut sub iugo sint, flectere se ac respicere non possunt. Quot ille ad irritandam auaritiam captantium simulatus aeger? Non derunt et frugalitatis exactae homines et laboriosae operae; tanto aptiora [ex]portandis oneribus tarda iumenta sunt quam nobiles equi, quorum generosam pernicitatem quis umquam graui sarcina pressit? 4 Istum animi uigorem rerum maximarum capacissimum a ministerio honorifico quidem sed parum ad beatam uitam apto reuoca, et cogita non id egisse te ab aetate prima omni cultu studiorum liberalium ut tibi multa milia frumenti bene committerentur; maius quiddam et altius de te promiseras. VII. Nihil ex illa delegatur, nihil alio atque alio spargitur, nihil inde fortunae traditur, nihil neglegentia interit, nihil largitione detrahitur, nihil superuacuum est: tota, ut ita dicam, in reditu est. (Teubner, Lipsiae 1892-1909). Nisi ingratissimi sumus, illi clarissimi sacrarum opinionum conditores nobis nati sunt, nobis uitam praeparauerunt. ne Romanis quidem uitiis laboramus) spectator puerorum rixantium sedet? 6 Nec est quod putes hinc illos aliquando non intellegere damnum suum: plerosque certe audies ex iis quos magna felicitas grauat inter clientium greges aut causarum actiones aut ceteras honestas miserias exclamare interdum: "Viuere mihi non licet." 6 Praesens tempus breuissimum est, adeo quidem ut quibusdam nullum uideatur; in cursu enim semper est, fluit et praecipitatur; ante desinit esse quam uenit, nec magis moram patitur quam mundus aut sidera, quorum irrequieta semper agitatio numquam in eodem uestigio manet. XVII I Ipsae uoluptates eorum trepidae et uariis terroribus inquietae sunt subitque cum maxime exsultantis sollicita cogitatio: "Haec quam diu?" Quid enim, si illum multum putes nauigasse quem saeua tempestas a portu exceptum huc et illuc tulit ac uicibus uentorum ex diuerso furentium per eadem spatia in orbem egit? At me hercules istorum funera, tamquam minimum uixerint, ad faces et cereos ducenda sunt. Non facile dixerim utrum magis miserear, si hoc ignorauit an si ignorare se finxit. Bibliotheca Augustana: Liber XVIII, 76. p. 326 — curret ↑ 6.0 6.1 Marcus Valerius Martialis - Apophoreta (Epigrammata liber XIV). De die tecum loquitur et de hoc ipso fugiente. Vt melius possint uiuere, impendio uitae uitam instruunt. in contrast with the (apparent) relative focus on the present in Epistulae morales, e.g. This is most likely Pompeius Paulinus, a knight of Arelate and historians date it around 49 AD. De Otio; de Brevitate Vitae Ionut Cretan rated it liked it Aug 05, Seneca reports the standard position of the school that wise people will engage in public affairs, unless something prevents them. For more than twenty years, the Latin Library has been a labor of love for its maintainer, William L. Carey. 3 Urgent et circumstant uitia undique nec resurgere aut in dispectum ueri attollere oculos sinunt. Operosius occupati sunt. At eosdem aegros uide, si mortis periculum propius admotum est, medicorum genua tangentes, si metuunt capitale supplicium, omnia sua, ut uiuant, paratos impendere! L. ANNAEVS SENECA (c. 4 B.C. suis opibus distinetur. Quid enim supra eum potest esse qui supra fortunam est? Moror in Tusculano meo semiliber." Quam multi hesterna crapula semisomnes et graues illis miseris suum somnum rumpentibus ut alienum exspectent, uix alleuatis labris insusurratum miliens nomen oscitatione superbissima reddent! 2 Cum per magna camporum spatia porrigeret exercitum nec numerum eius sed mensuram comprenderet Persarum rex insolentissimus, lacrimas profudit, quod intra centum annos nemo ex tanta iuuentute superfuturus esset; at illis admoturus erat fatum ipse qui flebat perditurusque alios in mari alios in terra, alios proelio alios fuga, et intra exiguum tempus consumpturus illos quibus centesimum annum timebat. (The Latin Library): 8, versus 5 — curret ↑ 5.0 5.1 Gaius Plinius Secundus, Naturalis historiae libri XXXVII. 5 Expertus erat quantum illa bona per omnis terras fulgentia sudoris exprimerent, quantum occultarum sollicitudinum tegerent: cum ciuibus primum, deinde cum collegis, nouissime cum affinibus coactus armis decernere mari terraque sanguinem fudit. Modo modo intra paucos illos dies quibus C. Caesar periit (si quis inferis sensus est) hoc grauissime ferens quod decedebat populo Romano superstite, septem aut octo certe dierum cibaria superesse! 30), cited in De Ira, iii. Quot ille potentior amicus, qui uos non in amicitiam sed in apparatu habet? 4 De istis me putas dicere, quorum in confesso mala sunt? De die tecum loquitur et de hoc ipso fugiente. 1. Quis ista sicut disponis ire patietur? Et quem tandem longioris uitae praedem accipis? qui in ceromate (nam, pro facinus! – A.D. 65) EPISTULAE MORALES AD LUCILIUM. 1 In primis autem et illos numero qui nulli rei nisi uino ac libidini uacant; nulli enim turpius occupati sunt. (Latin) [Sen. Brev. and 65 A.D. Elämän lyhyydestä (lat. Hic uero semiuiuus, cui ad intellegendos corporis sui habitus indice opus est, quomodo potest hic ullius temporis dominus esse? [At] alium insatiabilis tenet auaritia; alium in superuacuis laboribus operosa sedulitas; alius uino madet, alius inertia torpet; alium defetigat ex alienis iudiciis suspensa semper ambitio, alium mercandi praeceps cupiditas circa omnis terras, omnia maria spe lucri ducit; quosdam torquet cupido militiae numquam non aut alienis periculis intentos aut suis anxios; sunt quos ingratus superiorum cultus uoluntaria seruitute consumat; 2 multos aut affectatio alienae formae aut suae querella detinuit; plerosque nihil certum sequentis uaga et inconstans et sibi displicens leuitas per noua consilia iactauit; quibusdam nihil quo cursum derigant placet, sed marcentis oscitantisque fata deprendunt, adeo ut quod apud maximum poetarum more oraculi dictum est uerum esse non dubitem: "Exigua pars est uitae qua uiuimus. Ille se supra rerum naturam esse tunc credidit, cum tot miserorum hominum cateruas sub alio caelo natis beluis obiceret, cum bellum inter tam disparia animalia committeret, cum in conspectum populi Romani multum sanguinis funderet mox plus ipsum fundere coacturus; at idem postea Alexandrina perfidia deceptus ultimo mancipio transfodiendum se praebuit, tum demum intellecta inani iactatione cognominis sui. 4 Tanta uisa est res otium, ut illam, quia usu non poterat, cogitatione praesumeret. Quomodo irascuntur, si tonsor paulo neglegentior fuit, tamquam uirum tonderet! 3 In quadam ad senatum missa epistula, cum requiem suam non uacuam fore dignitatis nec a priore gloria discrepantem pollicitus esset, haec verba inueni: "Sed ista fieri speciosius quam promitti possunt. lecture-room philosophers of to-day, but one of the genuine and old-fashioned kind, used to say that we must fight against the passions with main force, not with artifice, and that the battle-line must be turned by a bold attack, not by inflicting pinpricks; that sophistry is not serviceable, for the passions must be, not nipped, but crushed. Professores aliarum artium uulgo multique sunt, quasdam uero ex his pueri admodum ita percepisse uisi sunt, ut etiam praecipere possent: uiuere tota uita discendum est et, quod magis fortasse miraberis, tota uita discendum est mori. 2 Cum uideris itaque praetextam saepe iam sumptam, cum celebre in foro nomen, ne inuideris: ista uitae damno parantur. Exspectat te in hoc genere uitae multum bonarum artium, amor uirtutum atque usus, cupiditatum obliuio, uiuendi ac moriendi scientia, alta rerum quies. plus temporis alieni auferunt; candidati laborare desiimus? De Tranquillitate Animi. Audet quisquam de alterius superbia queri, qui sibi ipse numquam vacat? Dum Alpes pacat immixtosque mediae paci et imperio hostes perdomat, dum [ut] ultra Rhenum et Euphraten et Danuuium terminos mouet, in ipsa urbe Murenae, Caepionis Lepidi, Egnati, aliorum in eum mucrones acuebantur. The Life of Lucius Annaeus Seneca (4 B.C. II. Alia deinceps adicit, quibus et priorem aetatem complorat et de praesenti queritur et de futura desperat. 1 Omnia licet quae umquam ingenia fulserunt in hoc unum consentiant, numquam satis hanc humanarum mentium caliginem mirabuntur: praedia sua occupari a nullo patiuntur et, si exigua contentio est de modo finium, ad lapides et arma discurrunt; in uitam suam incedere alios sinunt, immo uero ipsi etiam possessores eius futuros inducunt; nemo inuenitur qui pecuniam suam diuidere uelit, uitam unusquisque quam multis distribuit! 3 Semiliberum se dixit Cicero: at me hercules numquam sapiens in tam humile nomen procedet, numquam semiliber erit, integrae semper libertatis et solidae, solutus et sui iuris et altior ceteris. De Brevitate Vitae (English: On the Shortness of Life) is a moral essay written by Seneca the Younger, a Roman Stoic philosopher, sometime around the year 49 AD, to his father-in-law Paulinus. Da qui l'impiego di 2 Nec te ad segnem aut inertem quietem uoco, non ut somno et caris turbae uoluptatibus quicquid est in te indolis uiuidae mergas; non est istud adquiescere: inuenies maiora omnibus adhuc strenue tractatis operibus, quae repositus et securus agites. Non pudet te reliquias uitae tibi reseruare et id solum tempus bonae menti destinare quod in nullam rem conferri possit? hoc praecipit. 4 Maxima quaeque bona sollicita sunt nec ulli fortunae minus bene quam optimae creditur; alia felicitate ad tuendam felicitatem opus est et pro ipsis quae successere uotis uota facienda sunt. 1 Liuius Drusus, uir acer et uehemens, cum leges nouas et mala Gracchana mouisset stipatus ingenti totius Italiae coetu, exitum rerum non peruidens, quas nec agere licebat nec iam liberum erat semel incohatas relinquere, exsecratus inquietam a primordiis uitam dicitur dixisse: uni sibi ne puero quidem umquam ferias contigisse. 6 Nondum horum effugerat insidias: filia et tot nobiles iuuenes adulterio uelut sacramento adacti iam infractam aetatem territabant Paulusque et iterum timenda cum Antonio mulier. 3 Denique inter omnes conuenit nullam rem bene exerceri posse ab homine occupato, non eloquentiam, non liberales disciplinas, quando districtus animus nihil altius recipit sed omnia uelut inculcata respuit. 4 Quam multi erunt quorum illos aut somnus aut luxuria aut inhumanitas summoueat! Vide quam cupiant diu uiuere. An introduction to Seneca is forthcoming. Interroga de istis quorum nomina ediscuntur, his illos dinosci uidebis notis: ille illius cultor est, hic illius; suus nemo est. The philosopher brings up many Stoic principles on the nature of time, namely that men waste much of it in meaningless pursuits. 2 Quo non erumperet tam immatura ambitio? 8 Sed, ut illo reuertar unde decessi et in eadem materia ostendam superuacuam quorundam diligentiam, idem narrabat Metellum, uictis in Sicilia Poenis triumphantem, unum omnium Romanorum ante currum centum et uiginti captiuos elephantos duxisse; Sullam ultimum Romanorum protulisse pomerium, quod numquam prouinciali sed Italico agro adquisito proferre moris apud antiquos fuit. Omnia tamquam mortales timetis, omnia tamquam immortales concupiscitis. Hunc tu ignorantem an sedeat putas scire an uiuat, an uideat, an otiosus sit? 9 Non est ergo hic otiosus, aliud illi nomen imponas; aeger est, immo mortuus est; ille otiosus est cui otii sui et sensus est. : Quam serum est tunc uiuere incipere cum desinendum est? 1. qui non sollicitior sit de capitis sui decore quam de salute? – 39 A.D.) CONTROVERSIAE. Quomodo excandescunt si quid ex iuba sua decisum est, si quid extra ordinem iacuit, nisi omnia in anulos suos reciderunt! IV. He lived in Rome between 4 and B.C. Illos otiosos uocas quibus apud tonsorem multae horae transmittuntur, dum decerpitur si quid proxima nocte succreuit, dum de singulis capillis in consilium itur, dum aut disiecta coma restituitur aut deficiens hinc atque illinc in frontem compellitur? Nec huic publico, ut opinantur, malo turba tantum et imprudens uulgus ingemuit; clarorum quoque uirorum hic affectus querellas euocauit. Maior pars mortalium, Pauline, de naturae malignitate conqueritur, quod in exiguum aevi gignamur, quod haec tam velociter, tam rapide dati nobis temporis spatia decurrant, adeo ut exceptis admodum paucis ceteros in ipso vitae apparatu vita destituat. Maximum uiuendi impedimentum est exspectatio, quae pendet ex crastino, perdit hodiernum. Numquam derunt uel felices uel miserae sollicitudinis causae; per occupationes uita trudetur; otium numquam agetur, semper optabitur. You have demanded of me, Novatus, that I should write how anger may be soothed, and it appears to me that you are right in feeling especial fear of this passion, which is above all others hideous and wild: for the others have some alloy of peace and quiet, but this consists L. ANNAEI SENECAE AD PAVLINVM DE BREVITATE VITAE I. (Latin) [Sen. De otio ; De brevitate vitae by Seneca the Younger, unknown edition, ... De otio, De brevitate vitae. 6 Interim dum rapiuntur et rapiunt, dum alter alterius quietem rumpit, dum mutuo miseri sunt, uita est sine fructu, sine uoluptate, sine ullo profectu animi; nemo in conspicuo mortem habet, nemo non procul spes intendit, quidam uero disponunt etiam illa quae ultra uitam sunt, magnas moles sepulcrorum et operum publicorum dedicationes et ad rogum munera et ambitiosas exsequias. quaesitor est; alienorum bonorum mercennaria procuratione consenuit? qui athletas nouissimos pascit? Quorum puerilis adhuc animos senectus opprimit, ad quam imparati inermesque perveniunt, nihil enim provisum est; subito in illam necopinantes inciderunt, accedere eam cotidie non sentiebant. To aeneca extent, this applies even to the works dealt with, De otio and De brev. VI. XII. Non est itaque quod ista officia cuiquam imputes, quoniam quidem, cum illa faceres, non esse cum alio uolebas, sed tecum esse non poteras. Dispunge, inquam, et recense uitae tuae dies: uidebis paucos admodum et reiculos apud te resedisse. 2. 2 Annua, congiaria homines carissime accipiunt et illis aut laborem aut operam aut diligentiam suam locant: nemo aestimat tempus; utuntur illo laxius quasi gratuito. 3 Hoc amittunt occupati; nec enim illis uacat praeterita respicere, et si uacet iniucunda est paenitendae rei recordatio. Diripitur ille toto foro patronus et magno concursu omnia ultra quam audiri potest complet: "Quando", inquit, "res proferentur?" quem fortiorem, quem iustiorem, quem liberaliorem facient? 2 Quorundam otium occupatum est: in uilla aut in lecto suo, in media solitudine, quamuis ab omnibus recesserint, sibi ipsi molesti sunt: quorum non otiosa uita dicenda est sed desidiosa occupatio. Neminem porro casura delectant; miserrimam ergo necesse est, non tantum breuissimam uitam esse eorum qui magno parant labore quod maiore possideant. Hoc scire magis prodest quam Auentinum montem extra pomerium esse, ut ille affirmabat, propter alteram ex duabus causis, aut quod plebs eo secessisset aut quod Remo auspicante illo loco aues non addixissent, alia deinceps innumerabilia quae aut farta sunt mendaciis aut similia? Tu occupatus es, uita festinat; mors interim aderit, cui uelis nolis uacandum est. It is divided into 28 chapters that present the moral thoughts of Seneca … Vt unus ab illis numeretur annus, omnis annos suos conterent. Abit igitur uita eorum in profundum; et ut nihil prodest, licet quantumlibet ingeras, si non subest quod excipiat ac seruet, sic nihil refert quantum temporis detur, si non est ubi subsidat: per quassos foratosque animos transmittitur. Feres ex illis quicquid uoles; per illos non stabit quominus quantum plurimum cupieris haurias. In officio amorem consequeris, in quo odium uitare difficile est; sed tamen, mihi crede, satius est uitae suae rationem quam frumenti publici nosse. Liber X, ad Pavlinvm: de brevitate vitae chapter: chapter 1 chapter 2 chapter 3 chapter 4 chapter 5 chapter 6 chapter 7 chapter 8 chapter 9 chapter 10 chapter 11 chapter 12 chapter 13 chapter 14 chapter 15 chapter 16 chapter 17 chapter 18 chapter 19 chapter 20 1 Potestne quicquam stultius esse quam quorundam sensus, hominum eorum dico qui prudentiam iactant? Vit.] Nec huic publico, ut opinantur, malo turba tantum et imprudens1 volgus ingemuit; clarorum quoque virorum hic affectus querellas evocavit. 2 Quae illum felicitas, quam pulchra senectus manet, qui se in horum clientelam contulit! Lex a quinquagesimo anno militem non legit, a sexagesimo senatorem non citat: difficilius homines a se otium impetrant quam a lege. 10.10.5 Securae et quietae mentis est in omnes vitae suae partes discurrere; occupatorum animi, velut sub iugo sint, flectere se ac respicere non possunt. Nobilissimorum ingeniorum familiae sunt: elige in quam adscisci uelis; non in nomen tantum adoptaberis, sed in ipsa bona, quae non erunt sordide nec maligne custodienda: maiora fient quo illa pluribus diuiseris. Interroga de istis, quorum nomina ediscuntur, his illos dinosci videbis notis: ille illius cultor est, -- -- hic illius; suus nemo est. 3 Illud quoque argumentum non est quod putes diu uiuentium, quod saepe illis longus uidetur dies, quod, dum ueniat condictum tempus cenae, tarde ire horas queruntur; nam si quando illos deseruerunt occupationes, in otio relicti aestuant nec quomodo id disponant ut extrahant sciunt. 4 Num dubium est ergo quin prima quaeque optima dies fugiat mortalibus miseris, id est occupatis? Ceteri, etiam si uana gloriae imagine teneantur, speciose tamen errant; licet auaros mihi, licet iracundos enumeres uel odia exercentes iniusta uel bella, omnes isti uirilius peccant: in uentrem ac libidinem proiectorum inhonesta tabes est. ↑ 4.0 4.1 Lucius Annaeus Seneca - De brevitate vitae. Per Macedoniam, Siciliam, Aegyptum, Syriam Asiamque et omnis prope oras bello circumactus Romana caede lassos exercitus ad externa bella conuertit. Ausus est enim et pupillus adhuc et praetextatus iudicibus reos commendare et gratiam suam foro interponere tam efficaciter quidem, ut quaedam iudicia constet ab illo rapta. Tamen, ut illis error exprobretur suus, docendi non tantum deplorandi sunt. 3 Quid? 4 Quid ergo est in causa? Quam multis diuitiae graues sunt! Etiamnunc ista, etsi ad ueram gloriam non tendunt, circa ciuilium tamen operum exempla uersantur; non est profutura talis scientia, est tamen quae nos speciosa rerum uanitate detineat. 2 Libet itaque ex seniorum turba comprendere aliquem: "Peruenisse te ad ultimum aetatis humanae uidemus, centesimus tibi uel supra premitur annus: agedum, ad computationem aetatem tuam reuoca. Maior pars aetatis, certe melior rei publicae datast: aliquid temporis tui sume etiam tibi. Transiit tempus aliquod? ", inquit, "Quid cessas? drag out five or ten lifetimes, a but that a much shorter limit is fixed for man, though he is born for so many and such great achievements. Esse aliquem qui usque eo deliciis interierit ut an sedeat alteri credat! 5 Conuiuia me hercules horum non posuerim inter uacantia tempora, cum uideam quam solliciti argentum ordinent, quam diligenter exoletorum suorum tunicas succingant, quam suspensi sint quomodo aper a coco exeat, qua celeritate signo dato glabri ad ministeria discurrant, quanta arte scindantur aues in frusta non enormia, quam curiose infelices pueruli ebriorum sputa detergeant: ex his elegantiae lautitiaeque fama captatur et usque eo in omnes uitae secessus mala sua illos sequuntur, ut nec bibant sine ambitione nec edant. Qualia autem putas esse tempora etiam ipsorum confessione misera, cum haec quoque quibus se attollunt et super hominem efferunt parum sincera sint? Quam multis nihil liberi relinquit circumfusus clientium populus! 1 Potentissimis et in altum sublatis hominibus excidere uoces uidebis quibus otium optent, laudent, omnibus bonis suis praeferant. Quam multorum eloquentia et cotidiana ostentandi ingenii sollicitatio sanguinem educit!